Wstęp
Świat internetu to świat, w którym obecnie spędzamy 80% naszego czasu zarówno w pracy jak i w czasie wolnym. Dla niektórych jednak świat internetu i ogólnodostępnej cyfryzacji to jedyne okno na świat. Osoby z różnymi niepełnosprawnościami obecnie mogą być takimi samymi uczestnikami życia jak osoby bez niepełnosprawności, a zapewnia im to ciągle rosnąca branża techniczna i idące za tym udogodnienia. Nie wyobrażamy sobie już stanie godzinami przy okienku w banku czy na poczcie żeby wysłać przelew (oczywiście zdarza się taka konieczność ale z racji dostępności cyfrowej takich instytucji kolejki nie są już tak przerażające). Nie musimy udać się nawet do urzędu żeby zarejestrować własną firmę. Korzystamy z bankomatów, biletomatów i Internetu. Wszystkie te udogodnienia są jednocześnie oknem na świat dla osób z niepełnosprawnościami, które samodzielnie mając do dyspozycji odpowiednie narzędzia mogą skorzystać z dobrodziejstw współczesnego świata.
Jeśli mówimy o dostępności cyfrowej zwykle myślimy o osobach z niepełnosprawnościami takimi jak osoby niewidome, głuche czy z ograniczeniami ruchowymi ale zupełnie zapominamy o tym, że udogodnienia takie przydają się również osobom zupełnie sprawnym w najbardziej nieoczekiwanych sytuacjach. Korzystanie z nich może być pomocne w zatłoczonym tramwaju w momencie jak oglądamy film, czy w czasie jak zepsuje się nam myszka i nie mamy już możliwości z niej skorzystać. Wtedy też możliwość obsłużenia strony jedynie za pomocą klawiatury staje się konieczne.
Pojawia się więc pytanie co możemy zrobić aby narzędzia jakimi posługujemy się obecnie lub jakie zamierzamy wprowadzić na rynek były bardziej dostępne.
Czym jest dostępność cyfrowa?
Aby strona była dostępna dla osób z niepełnosprawnościami, należy zwrócić uwagę na kilka istotnych kwestii.
Po pierwsze, strona powinna być zaprojektowana w sposób przystępny dla osób korzystających z czytników ekranowych. Należy dbać o czytelną strukturę strony, stosowanie odpowiednich nagłówków i znaczników oraz oznaczanie elementów graficznych opisami alternatywnymi.
Po drugie, należy zadbać o odpowiedni kontrast kolorów oraz rozmiar i układ czcionek, aby tekst był czytelny dla osób z różnymi rodzajami upośledzeń wzroku.
Po trzecie, ważne jest umożliwienie nawigacji po stronie za pomocą klawiatury, a także zapewnienie alternatywnych metod interakcji, takich jak gesty lub głosowe polecenia.
Dodatkowo, warto zadbać o automatyczną dostępność treści multimedialnych dla osób niewidomych lub niedowidzących poprzez dodanie napisów do filmów czy transkrypcji do podcastów.
Wreszcie, system zarządzający treścią powinien być przyjazny dla osób z niepełnosprawnościami, umożliwiając im łatwe zarządzanie treściami oraz dostęp do odpowiednich narzędzi edycyjnych.
Ważne jest również, aby strony internetowe były intuicyjne i łatwe w obsłudze, co wpływa na komfort korzystania z nich nie tylko dla osób niepełnosprawnych, ale również dla wszystkich użytkowników. To sprawia, że Europejski Akt Dostępności nie tylko chroni prawa osób niepełnosprawnych, ale także dba o wygodę i satysfakcję wszystkich użytkowników.
Uregulowania prawne
Obecnie w polskich realiach prawnych funkcjonuje Ustawa o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. To pierwsza polska ustawa, która w całości dotyczy dostępności cyfrowej i nakłada na podmioty publiczne obowiązek zapewnienia dostępności cyfrowej i obowiązek zamieszczenia deklaracji dostępności. Wdraża ona dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2102 z dnia 26 października 2016 r. w sprawie dostępności stron internetowych i mobilnych aplikacji organów sektora publicznego.
Z przepisów ustawy wynika, że strona internetowa i aplikacja mobilna jest dostępna cyfrowo, jeśli spełnia konkretne wymagania. Przedstawia je tabela, która jest załącznikiem do ustawy. Tabela ta jest równoważna wytycznym WCAG (od angielskiego Web Content Accessibility Guidelines) na poziomie AA (z małymi ograniczeniami). Także strony internetowe, które działają tylko na potrzeby podmiotu publicznego (np. intranet, ekstranet), muszą być dostępne cyfrowo i posiadać własne deklaracje dostępności.
Strony internetowe podmiotów publicznych muszą spełniać wymagania tej ustawy od 23 września 2020 r., a aplikacje mobilne od 23 czerwca 2021 r.
W 2025 roku wchodzi w życie Europejski Akt o Dostępności (EAA – European Accessibility Act). Jest to dokument, który wskazuje wymogi dostępności wybranych produktów i usług. Jego oficjalna nazwa to Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/882 z dnia 17 kwietnia 2019 r. w sprawie wymogów dostępności produktów i usług.
Prawo do dostępności nie jest już tylko wymogiem dla instytucji publicznych. Dzięki Europejskiemu Aktowi o Dostępności (EAA) od czerwca 2025 roku obejmie ono także szeroki wachlarz przedsiębiorstw z różnych branż. Zgodnie z jej założeniami obowiązek zapewnienia dostępności rozszerzy się również na branże zajmujące się technologiami komputerowymi, przez e-commerce, po sektor bankowy i transport pasażerski.
Zmiany legislacyjne a branża e-commerce
Dostosowanie branży e-commerce do nowych wymogów będzie wymagało od całej branży dużego zaangażowania jednak jest duża szansa, że wysiłek nie pójdzie na marne i cała branża może na tym znacznie zyskać.
Brytyjskie badanie „Click Away Pound” pokazuje, że osoby z niepełnosprawnościami są często zniechęcone do zakupów online ze względu na trudności z dostępnością stron internetowych. Większość z tych osób opuszcza strony, które są dla nich trudne do korzystania, w poszukiwaniu bardziej przyjaznych opcji. Jednakże, badani są gotowi wydać więcej pieniędzy na stronach, które są dostępne i łatwe w obsłudze. Dlatego też firmy mogą zyskać, dostosowując swoje strony do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, co może przynieść im znaczne korzyści finansowe.
Bardziej dostępne strony to równocześnie większa liczba możliwych odwiedzających te strony.
Podsumowanie
Dostępność stron internetowych dla osób niepełnosprawnych ma ogromne znaczenie, ponieważ pozwala im na pełne uczestnictwo w życiu społecznym, zawodowym i kulturalnym. Dzięki właściwym rozwiązaniom technologicznym, osoby niepełnosprawne mogą korzystać z różnego rodzaju informacji, usług czy produktów online, co zwiększa ich samodzielność i niezależność.
Europejski Akt Dostępności jest ważnym krokiem w kierunku zapewnienia pełnej integracji osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem. Dzięki niemu strony internetowe stają się bardziej przyjazne dla wszystkich użytkowników, co przyczynia się do budowania bardziej otwartej i równoprawnej przestrzeni online. Dlatego warto dbać o to, aby strony internetowe były dostępne dla każdego, niezależnie od jego indywidualnych potrzeb i ograniczeń a przyniesie to obopólne korzyści.
